Święty Mikołaj – po co i skąd do nas przychodzi?

W naszej kulturze Św. Mikołaj to doskonale wszystkim znana postać staruszka o lasce, w okularach, z długą siwą brodą, w czerwonym stroju, z workiem pełnym prezentów. Jednak kult tej postaci wiąże się z historią biskupa z Miry.

Św. Mikołaj urodził się ok. 270 roku w Patarze. Zasłynął jako człowiek o dobrym sercu, zadziwiał swoją serdecznością i życzliwością wobec innych, zwłaszcza ludzi biednych i schorowanych.

Legendy głoszą, że otrzymał spory majątek po rodzicach, którym podzielił się z ubogimi. Był człowiekiem pobożnym i miłosiernym. Został biskupem Miry z woli mieszkańców tego miasta. Zmarł w połowie IV w. Po jego śmierci entuzjastycznie oddawano mu cześć. W czasach, gdy Arabowie opanowali miasto, włoskim kupcom udało się wykraść relikwie zmarłego biskupa i przewieźć je do Barii we Włoszech.

Nie brakuje legend o szlachetnych czynach biskupa Mikołaja. Jedna z nich głosi, iż za jego wstawiennictwem wypuszczono z niewoli trzech niesprawiedliwie więzionych oficerów.

Druga legenda mówi o trzech młodych chłopcach, którym ocalił życie od wyroku śmierci. Wybawił także kilku żeglarzy z katastrofy morskiej. Znana jest również opowieść o tym, jak Św. Mikołaj zachował się na wieść o tym, że pewien nędzarz sprzedał swoje trzy córki do domu publicznego. W nocy przez komin wrzucił worki z pieniędzmi, by je wykupić. Sakiewki wpadły do pończoch i butów, które suszyły się przy kominku. Stąd też zrodził się zwyczaj wieszania skarpet na prezenty przy kominkach.

Św. Mikołaj zasłynął jako biskup potrzebujących. Biednym ofiarował pomoc materialną, a pokrzywdzonym wsparcie duchowe. 6 grudnia Kościół katolicki wspomina Św. Mikołaja biskupa z Miry. Jest on czczony jako patron rybaków, marynarzy, dzieci, panien i więźniów.

W Kościele prawosławnym Św. Mikołaj jest najbardziej czczoną postacią spośród wszystkich świętych, patronuje Grecji, Albanii i Rosji. Z racji swoich dobrych uczynków popularność tego świętego nie zanikła do tej pory, co roku ludzie przebierają się na jego cześć, by móc obdarować prezentami najbliższych, a zwłaszcza dzieci. Oby ta tradycja tkwiła w nas jak najdłużej, bo nie ma nic piękniejszego niż sprawianie radości i niespodzianek drugiemu człowiekowi.

Jakie znaczenie ma św. Mikołaj w Polsce?

Polska topografia zna 62 miejscowości, które od imienia Mikołaja mogły zapożyczyć swoje nazwy. Wśród nich są miasta Mikołajki i Mikołów. O jego popularności w naszym kraju świadczy również to, że jego imię jest często nadawane. Wśród znakomitych Polaków nosili je: Kopernik, biskup Trąba – pierwszy oficjalny prymas Polski, poeta Rey. Pod jego wezwaniem jest aż 327 kościołów.

Skąd wzięła się tradycja rozdawania prezentów?

Pochodzi ze średniowiecza. Już w XII w. Mikołaj miał rozdawać prezenty, ale i wymierzać kary. 5 grudnia wypytywał nauczycieli o zachowanie uczniów, a następnego dnia wracał z podarunkami bądź karą. Tradycja nakazująca przychodzić Mikołajowi 24 grudnia wywodzi się z kultury anglosaskiej.

Gdzie św. Mikołaj zostawia prezenty?

W Holandii napełnia słodyczami ustawione na parapetach okien dziecięce buty. We Francji wkłada je tylko do wyczyszczonych kapci. W Szwecji do skarpet zawieszonych przy kominku z przyczepionymi karteczki z wierszykiem zagadką. W USA wchodzi do domów przez komin i – w zależności od możliwości – zostawia prezenty w skarpetach lub pod choinką.

Gdzie mieszka św. Mikołaj?

Św. Mikołaj według różnych mitów zamieszkuje biegun północny lub Laponię. Czy wiecie jednak, na jaki adres wysłać do niego list? Listy z życzeniami (chodzi o życzenia świąteczne, nie prośby o prezenty) do św. Mikołaja można wysyłać na adresy trzech urzędów pocztowych, do: Drøbak w południowej Norwegii (Julenissen’s Postkontor, Torget 4,1440 Drøbak), Rovaniemi w Finlandii (Santa Claus, Arctic Circle, 96930 Rovaniemi) i Kanady Santa Claus, (North Pole, Canada, H0H 0H0).

Dziadek Mróz, czyli o mikołajach w innych krajach.

W Rosji św. Mikołaj był również otoczony kultem jako patron uciśnionych i skrzywdzonych, ale przejętą z Zachodu postać, która rozdawała dzieciom prezenty, nazwano Dziadkiem Mrozem ze względu na podobieństwo do bajkowej postaci, nazywanej Moroz Krasnyj Nos. Zgodnie z tradycją rozdaje on prezenty wraz ze Śnieżynką. W tradycji bizantyjskiej z kolei jego odpowiednikiem jest święty Bazyli, który obdarowuje prezentami dzieci w dniu 1 stycznia.

Ciekawostki o miastach św. Mikołaja.

W Drøbak znajduje się sklep bożonarodzeniowy z dyżurującym przez cały rok św. Mikołajem. Wystawiona jest też księga, do której można wpisywać życzenia. Urząd pocztowy istnieje tu zaledwie od 1988 r., ale wiele norweskich dzieci właśnie tutaj adresuje swoje listy z życzeniami.

Rovaniemi szczyci się tym, że jest miejscem zamieszkania Mikołaja. Pisane przez dzieci przed każdymi świętami Bożego Narodzenia listy do św. Mikołaja, Santa Clausa czy Dziadka Mroza często trafiają właśnie do urzędu pocztowego w ty mieście. Jego władze skwapliwie podtrzymują legendę, że to właśnie stąd wyruszają sanie zaprzężone w renifery, choć niektórzy utrzymują, że św. Mikołaj mieszka w innym miejscu Laponii – w narodowym parku im. Urho Kekkonena, który znajduje się ok. 200 km na północny-wschód od Rovaniemi, na wzgórzu Korvatunturi (miejsce to ma niezwykły pocztowy numer adresowy: FIN-99999, także tu trafiają tysiące listów do św. Mikołaja).